آداب و رسوم و فرهنگ مردم قشم
مراسم محلي
آداب و رسوم مردم قشم، به علت همجوار بودن با دريا و تماس كم آنان با مردم داخل فلات ايران، به آداب و رسوم ديگر نقاط ايران شباهت‌هاي كمتري دارد و شايد به اين خاطر باشد كه كمي عجيب و غريب جلوه مي‌دهد. از مراسم مهم اين منطقه ايران مي‌توان به مراسم زار، قبله دعا، قرباني براي بارش باران، زنبيل گرداني، دعا در امامزاده سيدمظفر و مولودي‌خواني اشاره داشت.
مراسم <زنبيل‌گرداني> از مراسم جالب، جزيره است. اگر بچه‌اي تا دو سالگي نتواند راه برود، پدر و مادرش يك روز بچه‌هاي همسايه را خبر مي‌كنند، فرزند خودشان را در يك زنبيل كه با برگ درخت خرما بافته شده قرار مي‌دهند و كودكان همسايه با نظم خاصي دو طرف زنبيل را مي‌گيرند و اشعاري مي‌خوانند تا بچه، هر چه زودتر شروع به راه رفتن كند
آداب و رسوم جزيره قشم
آنهايي كه به قشم سفر كرده‌اند، اولين چيزي كه در برخورد با مردم آنجا احساس مي‌كنند، خونگرمي و مهرباني مردم اين منطقه است، كه البته به ريشه تاريخي اين سرزمين بر مي‌گردد؛ چرا كه خليج‌فارس از روزگاران قديم، محل رفت و آمد و ارتباط اقوام مختلف و دريانورداني بود كه با آداب و سنن مختلفي پا به اين سرزمين مي‌گذاشتند.
اگر در به شهر قشم ويا روستا هاي مركز آن – قدم بزنيد، مردان را با لباس‌هاي عربي به رنگ سفيد و بلند و زنان را با لباس‌هاي مشكي و روبند چرمي و شلوار محلي مي‌بينيد. در تمامي روستاهاي قشم، زنان و دختران، نقاب بر چشم دارند كه در زبان محلي به آن <برگه> مي‌گويند. ۹۷ درصد مردم اين جزيره، فارسي زبانند و سه درصد باقي مانده به گويش‌هاي عربي، هندي و انگليسي صحبت مي‌كنند كه به خاطر تردد بازرگانان خارجي در اين منطقه است.
مردم جزيره براي جشن‌ها و اعياد، برنامه‌هاي مفصلي تدارك مي‌بينند كه از آن جمله بايد به <عيد قربان> اشاره داشت. در اين روز، اهالي شهرهاي هرمزگان، صبح زود از خواب بلند ميشوند و بر سر مزار اقوام و آشنايان مي‌روند. سپس به خانه مي‌روند، غسل مي‌كنند و به مسجد مي‌روند و تا آمدن امام مسجد، تكبير مي‌گويند. در اين روز اگر دو نفر با يكديگر قهر باشند، روي يكديگر را مي‌بوسند و آشتي مي‌كنند، سپس ديد و بازديدها شروع ميشود و تا سه روز ادامه پيدا مي‌كند. اهالي قشم عيد فطر و مراسم ۱۵ شعبان را هم بسيار باشكوه برگزار مي‌كنند.
مراسم عروسي در قشم
امروزه برپايي مراسم ازدواج در ميان مردم قشم تا اندازه‌اي مانند رسم سال‌هاي پيشين است. اگر چه به دليل تغيير وضعيت اقتصادي، به جاي مراسم هفت شبانه‌روزي عروسي، به برنامه‌اي سه روزه بسنده شده است اما هنوز پايبندي به سنت‌ها در آن مشهود است.
آماده شدن براي مراسم عروسي حدود يك سال براي خانواده‌ها زمان لازم دارد؛ اين زماني است كه براي تهيه تداركات عروسي صرف ميشود. به دليل گرماي هوا در قشم، مراسم عروسي معمولا در فصل‌هاي خنك‌تر سال برگزار ميشود، اما تصميم‌گيري درباره زمان عروسي بيشتر توسط خانواده داماد انجام مي‌گيرد، شايد دليل اين امر اين است كه كليه تداركات عروسي بايد توسط آنها انجام گيرد.
همه چيز از زماني شروع ميشود كه يكي از بزرگان خانواده پسر «براي دختر»* نزد خانواده وي مي‌رود. پس از چند روز كه پاسخ مثبت خانواده عروس اعلام ميشود، بزرگان خانواده داماد با حلقه‌ي انگشتري به همراه ساعت و طلا به خانه عروس مي‌روند.
در همين روز درباره مهريه و تعداد لباس‌هاي عروس توافق ميشود. بر خلاف آنچه در بيشتر نقاط ايران جريان دارد، مهريه به‌صورت نقدي تعيين ميشود و البته مشابه بسياري مناطق ديگر ايران مبادله نمي‌شود. غير از اين بايد تعدادي لباس براي عروس حاضر شود. اين لباس‌ها كه لباس‌هاي بومي مردم منطقه است، بسته به ميزان توانايي مالي خانواده‌ها از ۸ تا ۲۵ دست متفاوت است. عمده‌ترين چيزي كه باعث ميشود خانواده‌ها حداقل يك سال براي عروسي زمان نياز داشته باشند، دوخت شلوار و جلبيل (نوعي شال محلي) براي عروس است. زمان تقريبي عروسي را هم در همين زمان تعيين مي‌كنند.
حنابندان
دو روز قبل از عروسي بر روي دست و پاهاي عروس حنا گذاشته ميشود. شخصي براي گذاشتن حنا به خانه‌ي عروس ميآيد. تمام دست عروس از نوك ناخن تا شانه و كل پاها با نقش حنا پوشيده ميشود. از اين زمان عروس در حجاب مي‌رود و ديگر به جز افراد خيلي نزديك كسي او را نمي‌بيند. حتي براي انجام كارهاي ضروري و شخصي دو نفر از بستگان نزديك او را همراهي مي‌كنند.
ساخت
روز قبل از عروسي كه ساخت ناميده ميشود، خانواده داماد وسايل عروس را مي‌آورند. وسايل را زنان خانواده داماد، از خانه داماد تا خانه عروس بر روي سر حمل مي‌كنند. در اين روز، عروس در لباسي سبز در حالي كه به صورت كامل پوشيده شده و تنها كف و مچ پاهايش ديده ميشود، از حمام آورده شده و پس از آنكه در تمام مجلس گردانده شد در بالاي مجلس نشانده ميشود.
چمدان‌ها و خنچه‌هاي حاوي وسايل عروس از شلوار، پيراهن، دمپايي، وسايل آرايشي و غيره تحويل خانواده عروس ميشود كه در ميان مراسم به همگان نشان داده ميشود. مراسم اين روز و ساير مراسم به دليل گرماي هوا در بيشتر فصل‌هاي سال، هنگام عصر برگزار ميشود و البته نماز شام را هم در همان مراسم مي‌خوانند.
عروسي
عروس همچنان در پس پرده پنهان است، اما سايرين براي عروسي حاضر ميشوند.
ناهار عروسي معمولا هواري است (نوعي غذاي محلي). معمولا كسي براي ناهار دعوت نمي‌شود اما غذا بين همسايگان و فاميل پخش ميشود. با اينكه خانواده عروس و داماد هر كدام به‌صورت جداگانه و در محل، روستا يا شهر خودشان مراسم را برگزار مي‌كنند، كليه هزينه‌ها بر عهده داماد است.
علاوه بر تداركات مهماني، خانواده عروس بايد كار مهمي را هم تا روز عروسي انجام دهند كه آماده كردن حجله است. حجله در واقع يكي از اتاق‌هاي خانه عروس است كه براي اقامت عروس و داماد تا زماني كه در خانه پدر و مادر عروس هستند، تجهيز ميشود. كولر، تلويزيون، سرويس بهداشتي و حمام از ملزومات اين امكانات است. بر خلاف بيشتر نقاط ايران، در شب عروسي داماد به خانه عروس مي‌رود و ممكن است عروس و داماد براي مدت‌ها در آنجا ساكن باشند. تزيينات حجله براي حداقل چند هفته باقي مي‌ماند و معمولا تا صاحبان وسايل درخواست نكرده باشند اين اتاق به همان شكل نگهداري شده و زوج جوان در آن زندگي مي‌كنند.
قبل از شام (نماز عشا) مهمان‌ها مي‌آيند. عروس را هم معمولا در خانه آرايش مي‌كنند. اين روزها برخي افراد، لباس عروس به رسم شهرها مي‌پوشند كه به آن لباس «بهاره» مي‌گويند. به هر حال عروس در اتاقي ديگر و دور از نظرها است. پس از شام كه هواري يا غذاي ديگري است، داماد به خانه عروس ميآيد. با توجه به ميزان فاصله خانواده‌ها، همه يا بخشي از مسافت را داماد در حالي كه دستش را دو مرد ديگر گرفته‌اند با ساز و آواز و پايكوبي به خانه عروس ميآيد.
داماد به حجله برده ميشود و مردان از هر دو سوي فاميل براي ديدن و شادباش به ديدنش در حجله مي‌روند. پس از آن عروس، در حالي كه كاملا پوشيده است و توسط دو نفر از دختران فاميل هدايت ميشود از اتاق بيرون آورده و پس از گرداندن در مجلس به سمت حجله برده ميشود. اين بخش نيز همراه زدن دايره و خواندن دسته جمعي زنان و دختران است. بردن عروس به آرامي انجام مي‌گيرد و در تمام مدت، نقل، پول، سكه و گاهي اسباب‌بازي‌ها و خوردني‌هاي كوچك براي كودكان بر روي سرش ريخته ميشود. براي زيبايي بيشتر، سبد حاوي اين وسايل با تور و پارچه‌هايي به رنگ لباس عروس تزيين ميشود؛ در روز ساخت سبدي سبز و در روز عروسي سفيد.
عروس به حجله و نزد داماد برده ميشود، اكنون نوبت خانم‌ها است كه براي ديدن حجله و عروس و داماد به حجله بروند. رسم اين است كه همچنان عروس پوشيده است و صورتش را كسي نمي‌بيند. اما امروز رسوم كمي تغيير كرده است. برخي خانواده‌ها صورت عروس را براي لحظه‌اي نشان داده و باز مي‌پوشانند. اما اگر عروس لباس بهاره پوشيده باشد، در حجله صورتش را باز مي‌كنند و همه مي‌بينند.
پس از اين عروس و داماد تا سه روز در حجله هستند و كسي آنها را نمي‌بيند. تنها يك نفر از خانواده برايشان غذا مي‌برد.
هفت شبي
پس از هفت روز كه به آن هفت‌شبي مي‌گويند، عروس براي ديدن خانواده داماد به خانه پدري داماد مي‌رود. اگر عروس قرار باشد به خانه ديگري برود در همين زمان رخ مي‌دهد. وگر نه در بيشتر موارد عروس و داماد در همان خانه مادر عروس ساكن هستند تا داماد خانه و وسايلش را آماده كند. اين مساله ممكن است سال‌ها طول بكشد.
سفره عقد و جهيزيه
در عروسي قشم سفره عقد و جهيزيه وجود ندارد. در عروسي قشمي‌ها هيچ خبري از جهيزيه نيست. بنابراين هيچ خانواده‌اي نگران خريد وسايل خانه براي دختران خود نيست. در عوض تمام وسايل زندگي را بايد پسر تامين كرده باشد. داماد بعد از مراسم عروسي، در خانه پدر زن اقامت مي‌كند. اين اقامت‌گاه تا سال‌ها ادامه پيدا مي‌كند و جنبه بدي هم در بين مردم ندارد. گاه نيز داماد خانه و اسباب زندگي را فراهم كرده و در خانه خود زندگي را آغاز مي‌كند.
برچسب: آداب و رسوم جزيره قشم، تور ارزان قشم، فرهنگ مردم قشم، قيمت لباس در قشم، مراسم عروسي در قشم، ،